«Το ‘21 μέσα από κείμενα και έργα τέχνης»
Στο πλαίσιο του εορτασμού των διακοσίων χρόνων από την επανάσταση του 1821, οι μαθητές της Α3 τάξης του 2ου Γυμνασίου Λευκάδας υλοποίησαν σχετική εκπαιδευτική δράση. Μελέτησαν και σχολίασαν με το δικό τους τρόπο τον «Ιστορικό λόγο του Θ. Κολοκοτρώνη στην Πνύκα» και πίνακες ζωγραφικής από την Εθνική Πινακοθήκη.
«Διαβάζοντας τον λόγο του Κολοκοτρώνη στην Πνύκα
….. περίπου 200 χρόνια αργότερα»
«Λόγος μαθητών του 2021»
Διαβάζοντας προσεκτικά – και κυρίως μελετώντας – τον ιστορικό λόγο του Θ. Κολοκοτρώνη στην Πνύκα σταθήκαμε με μεγάλη προσοχή σε δύο λέξεις που αποτελούν παρακαταθήκη προς τους Έλληνες: «φρόνιμον ελευθερία». Ο γνωστός σε όλους μας αγωνιστής της Επανάστασης του ’21 μιλούσε στους νέους της εποχής εκείνης για τη δική του εμπειρία. Αναφερόταν σε αξίες και προϋποθέσεις της ελευθερίας, για ομόνοια και παιδεία. Κοντά σ’ αυτές αναδύθηκαν και άλλες αρετές όπως η ευθύνη, αυτή που σχετίζεται με την απόκτηση και τη διαφύλαξη της ελευθερίας και συνδέεται με την δράση των πολιτών ως ατόμων ή κοινωνικών ομάδων. Ο λόγος του μοιάζει να αγγίζει και τις δικές μας ψυχές.
Η ελευθερία είναι μια έννοια που έχουμε μελετήσει σε πολλά κείμενα – θαρρούμε πως την έχουμε κάνει κτήμα μας – την απολαμβάνουμε χωρίς να στερούμαστε κάτι ουσιώδες από τη ζωή μας. Μιλάμε πάντα για ελευθερία στις εθνικές επετείους και στα κείμενα του σχολείου. Αποτελεί ουσιώδες στοιχείο της ανθρώπινης υπόστασης, ύψιστο αγαθό που είναι στενά συνυφασμένο με την ευτυχία. Ο πόθος της είναι έμφυτος στις ψυχές όλων των ανθρώπων. Δηλώνει την απουσία καταναγκασμού. Ελεύθερος είναι ο άνθρωπος που έχει τη δυνατότητα να σκέφτεται, να μιλά, να αποφασίζει, να ενεργεί και να ζει ανεξάρτητος από κάθε εξωτερική βία και απερίσπαστος από πάθη και επιθυμίες. Δεν σημαίνει ασυδοσία, αλλά εκούσια υποταγή στις ηθικές και κοινωνικές αρχές.
Ο γέρος του Μοριά απευθυνόμενος στους νέους μιλάει για την Παιδεία, για τη μόρφωση. Η αποκάλυψη και η ολοκλήρωση της προσωπικότητας πραγματοποιείται στην αρχαία Ελλάδα με την παιδεία, με έναν αγώνα σκληρό και όμορφο για την διάπλαση της ψυχής. Μόνο μέσω αυτής μπορεί ο άνθρωπος να αποκτήσει τις αξίες κα τις αρετές εκείνες που θα τον οδηγήσουν στη «φρόνιμον ελευθερία», μπορεί να ωριμάσει και να ολοκληρωθεί, να γίνει αυτόνομη και υπεύθυνη προσωπικότητα, που αγαπά τους συνανθρώπους του και εμφορείται από ανιδιοτέλεια, ανθρωπιά και δικαιοσύνη.
Σε άλλη περίοδο της ζωής μας όλες αυτές οι έννοιες θα είχαν απλώς θεωρητική υπόσταση. Σήμερα νιώθουμε ότι ο γέρος του Μοριά απευθύνεται και σε μας, σε μια ομιλία γεμάτη αλήθειες που βρίσκουν εφαρμογή στην καθημερινότητά μας. Οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αντιμετωπίζουμε έναν επικίνδυνο ιό. Λόγω του ότι είναι νέος ιός και οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν πολλά γι αυτόν πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί. Είμαστε λοιπόν σε περιορισμό για να εμποδίσουμε τη διασπορά του. Όχι μόνο για τους εαυτούς μας, αλλά κυρίως για τους άλλους! Γι’ αυτό νιώθουμε πως απειλείται η ελευθερία μας ιδιαίτερα εμείς τα παιδιά που νομίζουμε ότι απολαμβάνουμε στο μέγιστο βαθμό τα πλεονεκτήματά της λόγω της ηλικίας μας.
Ακούμε μεγάλους να λένε ότι για να επανέλθουμε στην καθημερινότητα θα πρέπει να τηρούμε με υπευθυνότητα τα μέτρα που έχουν θεσπιστεί για την αποφυγή της διασποράς του ιού. Πρέπει όλοι μαζί να λειτουργήσουμε προς όφελος της ανθρωπότητας, να συνεργαστούμε, να αναλάβουμε την ευθύνη, να είμαστε αλληλέγγυοι, να αγαπήσουμε και να σεβαστούμε τον άνθρωπο τον ευάλωτο, τον ευπαθή. Παράλληλα είναι αναγκαίο να οπλιστούμε με ισχυρή βούληση, υπομονή, ψυχική αντοχή και εγκράτεια. Είναι η ώρα που πρέπει να δείξουμε τη δική μας αγωνιστικότητα, τη γενναιότητα και το θάρρος. Να μοιάσουμε κατά κάποιον τρόπο σ’ εκείνους που μας τα δίδαξαν με τη δική τους στάση σε άλλη εποχή.
Όλοι μαζί και καθένας ξεχωριστά, μεγάλοι και παιδιά συμβάλλουμε σ’ αυτή την προσπάθεια. Οι υγειονομικοί, γιατροί και νοσηλευτές, ξεπερνούν τις δυνάμεις τους και φροντίζουν τους ασθενείς όλο το 24ωρο χωρίς να παραπονιούνται, οι επιχειρηματίες κλείνουν τις επιχειρήσεις τους προκειμένου να μειωθεί η διασπορά του ιού και οι εκπαιδευτικοί λειτουργούν εξ αποστάσεως με τους μαθητές τους, καθώς η παιδεία είναι αυτή που φωτίζει στις δύσκολες ώρες. Όλοι συνεργάζονται για το γενικό καλό εφαρμόζοντας τα μέτρα και πειθόμενοι τους ειδικούς. Θαρρεί κανείς πως γινόμαστε «ένα», όταν οι συνθήκες το απαιτούν, ομονοούμε κατά την προτροπή του Θ. Κολοκοτρώνη.
Οι έφηβοι είναι ανιδιοτελείς και ειλικρινείς μεταξύ τους, συνάπτουν δεσμούς φιλίας, νοιάζονται ο ένας για τον άλλο, αγαπούν και σέβονται τον άνθρωπο. Ειδικά στις μέρες της πανδημίας αναγνωρίζουν ότι οι συνθήκες είναι δύσκολες, διατηρούν τις αξίες τους και αρκούνται να απολαμβάνουν τις μεταξύ τους συναναστροφές μέσω της τεχνολογίας.
Δεν λείπουν ωστόσο και κάποιες περιπτώσεις που σπάνε την ομόνοια, αυτές τις δύσκολες ώρες. Όλοι γνωρίζουμε καλά την αξία της αμφιβολίας και της αμφισβήτησης με αίσθημα ευθύνης για τη γνώση, για την εύρεση της αλήθειας. Η αμφιβολία είναι ο υπεύθυνος έλεγχος, η σύγκριση και στάθμιση των δεδομένων προς την αναζήτηση της αλήθειας. Ασκείται πάντα με αίσθημα ευθύνης και διαφέρει πολύ από τη δυσπιστία, από την άρνηση ή την έλλειψη εμπιστοσύνης στους ειδικούς. Με αυτήν την έννοια η δυσπιστία είναι η νοσηρή αμφιβολία. Οι άνθρωποι δεν αναζητούν την αλήθεια, αλλά απορρίπτουν χωρίς να διαλέγονται και αδιαφορούν για την υπεύθυνη και σωστή στάση ζωής. Προσβάλλει την ομόνοια και προκαλεί επικίνδυνες καταστάσεις και συμπεριφορές. Είναι στάση ανευθυνότητας να απαξιώνουμε τους ειδικούς και τη γνώση που προσφέρουν, να αδιαφορούμε για τον συνάνθρωπο και κυρίως για όσους έχουν ανάγκη, να μη σεβόμαστε τον αγώνα των υγειονομικών.
Έτσι αντιλαμβανόμαστε ότι αυτές τις ώρες έχουμε ανάγκη περισσότερο ο ένας τον άλλο με τρόπο που ταιριάζει στις συγκεκριμένες συνθήκες. Είναι η ώρα που πρέπει να δράσουμε όλοι μαζί, έτσι ώστε να ξεπεράσουμε αυτή τη δυσκολία και να επανέλθουμε στην καθημερινότητά μας. Ας δείξουμε υπομονή, εγκράτεια και αγωνιστικότητα και ας εφαρμόζουμε τα μέτρα περιορισμού της μετάδοσης του ιού, ας δείξουμε εμπιστοσύνη στους ειδικούς γιατί αυτοί ξέρουν την αλήθεια. Η ελευθερία έχει όρια και το αναγνωρίζουμε όλοι. Κανείς δε θέλει να κάνει κάτι που θα βλάψει τους άλλους.
Ας θυμηθούμε τα λόγια ενός άλλου σπουδαίου Έλληνα, του Γιώργου Σεφέρη, στην ομιλία του στη Στοκχόλμη, όταν η Σουηδική Ακαδημία τον τίμησε με το βραβείο Νόμπελ για το έργο του: «Σ’ αυτό τον κόσμο, που ολοένα στενεύει, ο καθένας μας χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει ν’ αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου και να βρίσκεται. Όταν, στο δρόμο της Θήβας, ο Οιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα, κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν: ο άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. Ας συλλογιστούμε την απόκριση του Οιδίποδα.»
Η συντακτική ομάδα της Α3 τάξης του 2ου Γυμνασίου Λευκάδας:
Μάρκου Αστερία
Μόσχου Νεφέλη
Μουχούρτης Ίων
Όμπάντα Ιζαμπέλλα
Παππά Μαρκέλλα
Παρμακίδης Νικόλαος
Περδικάρης Αλέξανδρος
Ρομποτή Αγγελική
Ροντογιάννη Μαρίσα
Ροντογιάννης Δημήτριος
